خلاصه کتاب روانشناسی مرضی کودک پیام نور (کمرزرین)؛ مطابق حذفیات جدید

فصل اول: تاریخچه و الگوهای روان‌شناسی مرضی کودک

■ مرور تاریخی بر تاریخچه مرضی کودک

✓ در یونان باستان توانایی‌های فیزیکی و ذهنی اعتبار بسیار بالایی داشت.

✓ فلاسفه و سیستم آموزشی، کودکان را جهت کسب آمادگی لازم برای تکامل و موقعیت‌های شغلی آینده پرورش می‌دادند.

✓: بیشتر آموزش‌ها متوجه پسران بود و دختران نقش‌های محدود خانوادگی (مراقبت از بچه و خانه) را برعهده داشتند.

✓ کودکان دارای معلولیت‌های ذهنی یا جسمی از طرف جامعه مورد بی‌توجهی و آزار قرار گرفته و تعداد کمی کشته یا طرد می‌شدند.

✓ در هندوستان به کودکان باهوش‌تر، شعر، ورزش و نمایش و به کودکان فقیر، خشونت آموزش داده می‌شد.

✓ در قرون‌وسطی در اروپا، اهمیت آموزش رسمی به مفهوم رشد برای اغلب کودکان موردتوجه بیشتری قرار گرفت.

✓ در قرون‌وسطی خبری از بازی‌ها و کتاب‌های کودکانه نبود و با کودکان مانند بزرگسالان رفتار می‌شد (پوشش و انتظار رفتار بزرگسالانه).

✓ برخی کودکان برای بردگی فروخته شده یا توسط والدین برای درآمدزایی و پرداخت بدهی به کار گماشته می‌شدند.

✓ در خانواده‌های فقیرتر، کودکان در سنین پایین برای کار (تا ۱۳ ساعت در روز) فرستاده شده و گاه قبل از بلوغ مجبور به ازدواج می‌شدند.

✓ کودکان زیادی به دلیل سوءتغذیه، کار زیاد، بیماری واگیر، غیرقانونی بودن یا ناخواسته بودن می‌مردند یا کشته می‌شدند.

✓ با آغاز رنسانس حساسیت مثبت نسبت به حقوق کودکان ایجاد شد اما کودکان کم‌توان ذهنی همچنان مورد غفلت و آزار بودند (پنداشت نیروهای شیطانی یا جن‌زدگی).

✓ توماس فیر در سال ۱۵۴۵ اولین کتاب خود را در زمینه مشکلات روان‌پزشکی کودکان (وحشت شبانه، نکوهش کودک‌کشی، پذیرش در یتیم‌خانه‌ها) نوشت.

✓ در اواخر سال ۱۶۰۰ رفتار محبت‌آمیز افزایش و تنبیه، کار اجباری و کشتن کودکان کاهش یافت اما تنبیه بدنی باقی ماند.

✓: در سال ۱۶۵۴ قانونی تصویب شد که به والدین اختیار می‌داد فرزندان بیمار، خودسر و لجباز خود را نپذیرفته و گاه از بین ببرند.

✓ در سال ۱۷۰۰ با وجود شرایط بهتر، کودکان ۹ تا ۱۳ ساله مجبور به ۴۸ ساعت کار در هفته و کودکان ۱۳ تا ۱۸ ساله تا ۶۸ ساعت کار در هفته بودند.

✓ بنیامین راش در سال ۱۸۰۰ از اسباب‌بازی و تصاویر استفاده کرد و ۳۰ بیمارستان روانی در اروپا تأسیس نمود.

✓ استانلی هال رشد عاطفی و جسمی کودکان را مطالعه کرد و از پرسش‌نامه برای معلمین، والدین و دانش‌آموزان استفاده نمود.

✓ استانلی هال اولین فردی بود که نوجوانی را به‌عنوان مرحله‌ای مجزا از کودکی مطرح کرد.

✓ آلفرد بینه در سال ۱۸۰۰ آزمونی برای سنجش کودکان غیرعادی تهیه کرد (اصلاح شده توسط لویس ترمن در ۱۹۱۶).

✓ ویتمر در سال ۱۸۹۶ اولین درمانگاه روان‌شناسی (لکنت و اختلال یادگیری) را در پنسیلوانیا تأسیس کرد.

✓ ویلیام هیلی در سال ۱۹۰۹ مؤسسه درمانی آسیب‌شناسی روانی (درمان و پیشگیری بزهکاری) را تأسیس نمود.

✓ آدولف مایر (۱۹۲۲) معتقد بود روان‌پزشکان باید در مدارس همراه معلمان به پیشگیری و درمان بپردازند.

✓ در سال ۱۹۲۲ در آمریکا حدود ۲۰۰ درمانگاه مشغول خدمات مشاوره‌ای کودکان بودند.

✓ ادوارد سگواین اولین فردی بود که به مطالعه و روش‌های آموزشی کودکان عقب‌مانده پرداخت.

✓ آموزش عمومی برای کودکان در سال ۱۹۷۵ اجباری شد.

✓ طبق قانون سال ۱۹۳۸، کارفرمایان اجازه استفاده از کودکان زیر ۱۶ سال برای کارهای مشقت‌آور را نداشتند.

✓ مطالعات درمانی در دهه اول قرن بیستم افزایش یافت (مشکلات تحصیلی، ناتوانی اجتماعی، اختلال رفتاری، بهداشت روانی).

■ مفاهیم بهنجاری و نابهنجاری در آسیب‌شناسی مرضی کودک

✓ مفهوم بهنجاری در سه دیدگاه اصلی خلاصه می‌شود:

۱. بهنجاری به‌منزله سلامت: رویکرد سنتی به معنای نبودن بیماری.

۲. بهنجاری به‌منزله کمال مطلوب: ترکیب هماهنگ اجزای دستگاه روانی با هدف نبودن تمامی بیماری‌ها.

۳. بهنجاری به‌منزله فرآیند رفتار: نتیجه نهایی سیستم‌های متعامل.

✓ بهنجاری باید متناسب با تغییرات زمانی و مراحل رشدی تعریف شود.

✓ موارد مدنظر در تشخیص بهنجاری کودک: بازشناسی نشانه‌های مرضی، موقعیت‌شناسی نشانه در ساختار، ارزشیابی در چارچوب تحول، ساخت در رابطه با محیط.

✓ ۵ دیدگاه دیگر در تفکیک بهنجاری:

۱. دیدگاه مرضی (وجود/عدم وجود علائم).

۲. دیدگاه آماری (میانگین و شیوع).

۳. دیدگاه فرهنگی (ملاک‌های فرهنگی).

۴. دیدگاه آرمان‌نگر (بایدها و ارزش‌های ایده‌آلی).

۵. بهنجاری به‌منزله سازش (با توقعات خود و جهان).

✓ دیدگاه زیستی با کشف آنتی‌بیوتیک تفاوت بهنجاری و نابهنجاری را مشخص ساخت.

✓ دیدگاه روان‌شناختی (رفتارگرایی و روانکاوی) تأثیر محیط را برجسته کرد.

✓ نکات مهم در رفتار بهنجار و نابهنجار:

۱. عوامل نابهنجاری در افراد متفاوت است.

۲. باید به نکات مثبت و شایستگی‌ها توجه شود.

۳. بسیاری از نابهنجاری‌ها در جریان رشد و یادگیری از محیط رخ می‌دهند.

۴. اختلالات مشابه گاه علائم متفاوتی دارند.

۵. پرهیز از برچسب زدن (استفاده از عبارت "کودکی که مبتلا است" به‌جای "کودک عقب‌مانده").

✓: به دلیل وابستگی‌های کودک، نباید به گفته‌های او اکتفا کرد و باید ویژگی‌ها و تأثیر اطرافیان بررسی شود.